Het Schildersmuseum Elburg

Het Schildersmuseum, geïnitieerd door Stichting Schildersmuseum is een op zichzelf staand museum in Museum Elburg. Er zijn voorbeelden te zien van oude en huidige schildertechnieken. Denk dan aan het maken van hout- en marmerimitaties, belettering, schoonschrijven en kalligraferen. De verwerking van bladgoud en andere bladmetalen, het aanbrengen van biezen (rijtuigschilders) behoren ook tot het ambacht, net als linnen-spannen, behangen en toepassing van glas-in-lood. In juni 2024 is een oud kasboek van Schildersbedrijf J.W. Deetman uit Elburg aan de collectie toegevoegd. Dit historische kasboek dateert van 1900 tot 1908. 

 

Het kasboek, ook wel rekenboek genoemd, laat zien wat de werkzaamheden inhielden met de daarmee gepaard gaande kosten. Zichtbaar is waar de schilders naar toe gingen, waar werd schoongemaakt, waar een ruit werd gezet, het bijhouden van de uren als ook de notering en weging van de werf per ons. Het was in die tijd gebruikelijk dat de rekeningen in januari persoonlijk gebracht werden bij de klanten.

 

Uniek voor het Schildersmuseum in Elburg, is de aandacht voor de vroegere Gilden en de ontwikkeling van het beroepsonderwijs. Je treft er een goed toegelicht overzicht van de onderwijsgeschiedenis van de Nederlandse schilderkunst. Ook is er aandacht voor de namen van 200 schilders waarvan een deel afgebeeld is. Het Schildersmuseum is te bezoeken tijdens de openingstijden van Museum Elburg en valt binnen de reguliere entree.  Meer informatie over Stichting Schildersmuseum, lidmaatschap of donatie treft u via https://www.schildersmuseum.nl

 

Recent was het Schildersmuseum nog onderdeel van de jaarlijkse sfeerwandeling van de oudheidkundige vereniging Arent Thoe Boecop. Als thema voor deze wandeling was "Ambachten" gekozen, waarbij een groep van 180 belangstellenden langs diverse locaties in Elburg werd geleidt. 


Initiator Anton van Wezep

Elburg kent een rijke geschiedenis als het gaat om schilderkunst. Na de komst van de Afsluitdijk en Oostelijk Flevoland was schilderen een voor de hand liggende ambacht. Er moest nu eenmaal brood op de plank komen. 

 

Anton van Wezep komt uit een Elburgse familie die al meerdere generaties liefde en plezier in het schildersvak vinden. Het idee voor het Schildersmuseum ontstond nadat Anton een publicatie had gemaakt "Huisschilders van Elburg" voor de oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop. Dat was in 2018.

 

Het proces had even tijd nodig om verder vorm te krijgen, maar duidelijk was het wel. Er komt een permanente tentoonstelling over het schildersambacht in Elburg. In 2023 was het zover.  Museum Elburg stelde een deel van de zolder ter beschikking en op 31 maart 2023 werd het museum officieel geopend.


Schilderswinkel

Voor elk ambacht geldt dat kwaliteit hand in hand gaat met liefde voor het vak en eindproduct, goede materialen en goed gereedschap. Dit kwam voor schilders vroeger allemaal samen in de "Schilderswinkel", de werkplaats van de schilder. Voor de opkomst van verffabrieken, wreven schilders in hun schilderswinkel hun eigen werf. Zie de schilders van toen als ware alchemisten, op zoek naar de juiste samenstelling voor hun verf. Elke keer weer.

 

Een ruimte binnen het museum is dan ook speciaal ingericht als schilderswinkel, gereconstrueerd ook naar zoals deze er van Jacob Deetman eruitgezien heeft. Deze schilderswinkel is tot 1972 in gebruik geweest. Zo wanen we ons echt even in de vroegere tijden van schilderkunst.

Foto credits Hans Verduin

Beroepsonderwijs

Wat het Schildersmuseum in Elburg erg bijzonder maakt, is die zichtbaarheid  in ontwikkeling van het beroepsonderwijs. Dit gaat echt terug naar Gilden in de Middeleeuwen, naar  Schilderscholen rond eind 19e eeuw, naar Ambachtsscholen zoals het LTS naar nu het VMBO in de 20e eeuw.  Elke keer heeft men een link weten te leggen naar schilders uit Elburg zelf.

 

Oud docent van het CIBAP Henry Veldkamp verzamelde maar liefst 5702 pennen van allerlei schildersbedrijven. Een deel van deze collectie is in het Schildersmuseum te zien.

Foto credits Hans Verduin



Elburgse Schildersgilden

Wat we weten is dat Elburg in de Middeleeuwen bijvoorbeeld een gilde van Sint-Josef had, genoemd naar de patroon van de bouwvakkers.

  

Sint Lucas was de patroon van de kunstambachten, waar ook de huisschilders onder vallen. Dit is allemaal tastbaar gemaakt door een gildeboek en een kopie van een oude gildebrief uit 1773.

 

In oktober 2024 bezochten ruim 70 (oud) werknemers van Stichting Vakopleiding Schilders- en Stukadoorsbedrijf (nu Savantis). Veel aandacht was er voor het bijzondere glas-in-lood raam waarop Sint Lucas is afgebeeld. Sint Lucas is de beschermheilige van het gilde van de kunstambachten. Daaronder vallen dus de schilders, de goud- en zilversmeden en de kantklossers. Men koos voor Sint Lucas omdat deze evangelist het meest beeldend kon vertellen en schrijven. Het wapen is ongedeeld en voorzien van 3 kleinere schilden in de primaire kleuren rood, geel en blauw. Het wapen wordt vaak afgebeeld met het schilderspalet en een gevleugelde os. Dit is het symbool voor een offerdier.

 

De gilden zijn ruim 5 eeuwen actief geweest en stonden bekend als bewaker van de kwaliteit van het vakmanschap door het afnemen van de Meesterproeven. Een gilde had ook een sociale functie door het opleiden van nieuwe beroepsbeoefenaren en de zorg voor armlastige leden, zoals de weduwen van overleden meesters en gezellen. De gilden zijn aan het einde van de 18e eeuw door de Fransen afgeschaft.

 

Het glas-in-lood raam is uitgevoerd door schilder / glazenier Jan ter Haar uit Aalten.